Maleje ilość powierzchni biurowej w budowie. Według danych Newmark Polska obecnie w fazie realizacji w Warszawie znajduje się niecałe 260 000 mkw., z czego prawie 80 proc. zostanie oddane do użytkowania do końca 2023 roku. Porównując to z uśrednionym rocznym popytem na poziomie 600 000 mkw., wniosek jest jeden – nadciąga luka nowej podaży. Jak zmieni stołeczny rynek?
W związku z ograniczoną dostępnością nowych powierzchni o wysokim standardzie, uwaga najemców zostanie przekierowana na istniejące obiekty. Tym samym dojdziemy do kresu rynku najemcy, który uwidocznił się w czasie pandemii COVID-19, kiedy firmy zmniejszały swoje zasoby biurowe. Luka nowej podaży w Warszawie przywróci stan równowagi, a w przypadku prestiżowych produktów klasy A zbliżymy się do rynku dewelopera.
Henryk Bilski, Leasing Director w STRABAG Real Estate
Dobry adres i design zawsze w cenie
Warto zwrócić uwagę na dwa trendy, które wzmocniła pandemia. Z jednej strony mamy większą koncentrację na dobrostanie pracowników, z drugiej pracodawcy chcą poprzez dobrze zaprojektowaną przestrzeń przyciągnąć ich do pracy z biura. Istotne są więc czynniki wpływające na komfort i dobre samopoczucie, czyli odpowiednie oświetlenie, natężenie hałasu, czy ergonomiczne meble. Stosujemy więcej roślin zielonych, które poprawiają wilgotność powietrza i wprowadzają domową atmosferę. Poza tym teraz w naszych projektach dominują space plany uwzględniające model pracy hybrydowej – bo na taki decyduje się wiele korporacji.
Hanna Ruszkowska-Świąder, Head of Design Services Poland, Tétris
Zmiany w umowach najmu
Konkurując o najatrakcyjniejsze budynki, najemcy będą zobligowani zabezpieczyć przestrzeń biurową na dwa lub trzy lata przed ukończeniem budowy. Spowolnienie w obszarze nowej podaży zmotywuje firmy do zmiany strategii i długofalowego planowania przeprowadzek, bowiem pozyskanie powierzchni biurowej z półrocznym wyprzedzeniem nie będzie już w Warszawie możliwe.
Henryk Bilski, Leasing Director w STRABAG Real Estate
Ostatni czas to także coraz wyraźniejszy wzrost znaczenia aspektów ESG (ang. environmental, social, governance), zakładających między innymi wdrażanie inteligentnych, ekologicznych i bezpiecznych rozwiązań, pozwalających z jednej strony na optymalne wykorzystanie zasobów i materiałów, a z drugiej – przyczyniających się do ochrony zdrowia i komfortu pracowników. Ze względu na powyższe cele, na rynku upowszechniać się będą zielone umowy najmu. Już teraz obserwujemy standaryzację zielonych klauzul zawierających postanowienia na temat podejmowania przez wynajmujących i najemców wspólnych starań, mających na celu gospodarowanie oraz użytkowanie nieruchomości biurowych w sposób zrównoważony.
Dominik Rafałko, partner w zespole nieruchomości i budownictwa kancelarii CMS
Co wybiorą najemcy?
W wyniku zmian, które zachodzą na rynku nieruchomości człowiek i jego potrzeby ponownie znalazły się w centrum zainteresowania, a biura, które gwarantują dobre samopoczucie oraz dbają o bezpieczeństwo, zdrowie i dobrostan pracowników, znów stały się wysokopopytowym produktem. Nowe nieruchomości, którymi zarządzamy, są wyposażone w wiele rozwiązań poprawiających komfort pracowników, z kolei starsze biurowce, które również mamy w portfelu, wymagają pewnych zmian, by w pełni odpowiadać na aktualne potrzeby rynku. Prowadzimy transformację biurowców do ich nowego przeznaczenia – spełnienia funkcji społecznej (ESG – „S”), gdzie biurowiec jest coraz mniej miejscem pracy, a coraz więcej miejscem spotkań współpracowników. Adaptacja do zmienionych standardów, dostosowanie się do nowych potrzeb pracowników oraz mocny nacisk na zrównoważone, zielone i zdrowe obiekty biurowe nie są już obecnie wyróżnikiem, a warunkiem koniecznym, żeby przyciągać najemców i inwestorów.
Łukasz Mazurczak, dyrektor zarządzający MVGM Polska
Warszawa stabilna dla biznesu
Warszawski rynek biurowy będzie rósł, a popyt utrzyma się na stabilnym, wysokim poziomie. Także deweloperzy odpowiedzą na to nowymi projektami – choć na ten moment trzeba będzie trochę poczekać. W STRABAG Real Estate jakiś czas temu zakupiliśmy działkę z biurowcem Atrium International w centrum Warszawy. To teren, który nie wykorzystywał w pełni swojego potencjału i możliwości zabudowy. Dlatego planujemy rozbiórkę budynku oraz zastąpienie go nowoczesnym kompleksem klasy A.
Henryk Bilski, Leasing Director w STRABAG Real Estate
